Ειδική Αγωγή Ξένης Γλώσσας: Multi-modality teaching (πολυτροπική - πολυαισθητηριακή προσέγγιση) για μαθητές με δυσκολίες

Η πολυτροπική ή πολυαισθητηριακή προσέγγιση διδασκαλίας είναι ένας νέος τρόπος προσέγγισης της διδακτέας ύλης μέσα από την χρήση μίας ή περισσοτέρων αισθήσεων εκτός των κλασσικών δύο (όραση και ακοή) που ούτως ή άλλως χρησιμοποιούνται. Η ειδική αγωγή ξένης γλώσσας με την πολυαισθητηριακή προσέγγιση είναι σημαντική για μαθητές με δυσκολίες.

Η όραση, η αφή, η ακοή, η γεύση, η όσφρηση, είναι αισθήσεις που –εκτός από περιπτώσεις ασθένειας ή παθολογίας- όλοι έχουμε. Σαν εκπαιδευτικοί πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί αφού οι πληροφορίες που λαμβάνουν οι μαθητές σε καθημερινή βάση μέσα ή έξω από το σχολικό περιβάλλον, γίνονται αντιληπτές και εσωτερικεύονται μέσω των πέντε αυτών αισθήσεων.

Είναι γεγονός ότι αν και οι πέντε παραπάνω αισθήσεις είναι εξίσου ισχυρές, στο σχολικό περιβάλλον κυριαρχούν η όραση, η ακοή και ακολουθεί η αφή. Η όσφρηση και η γεύση έχουν κατά μία έννοια –σχεδόν- αποκλειστεί από τη μαθησιακή διαδικασία. Στο άρθρο αυτό θα αναδειχθούν τρόποι χρήσης του συνόλου των αισθήσεων με σκοπό την αποτελεσματικότερη εσωτερίκευση της προς μάθηση πληροφορίας.

Σαφώς και οι δύο αυτές αισθήσεις που μόλις αναφέρθηκαν (γεύση, όσφρηση) μόνο επικουρικά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και σε καμία περίπτωση αντικαταστατικά ως προς τις βασικές (ακοή, όραση και αφή). Θα πρέπει βέβαια να αναλογιστεί κανείς κατά πόσο η αφή είναι πλήρως ενταγμένη στην μαθησιακή διαδικασία σαν ένα βασικό κανάλι εισόδου των πληροφοριών.

Κατά την διάρκεια των χρόνων έχουν γίνει αρκετές μελέτες επάνω στους μαθησιακούς τύπους όπως επίσης και στις πολλαπλές νοημοσύνες με σκοπό την κατηγοριοποίηση της γνώσης που έχουμε επάνω στον τομέα αυτό και την επιπλέον ενίσχυση των μαθητών ανάλογα με τον τρόπο που αυτοί μαθαίνουν. Κάποιες φορές όμως, η ανάγκη να τεθούν σαφή όρια σε ένα τομέα τόσο δυσδιάκριτο από τη φύση του, έχει σαν αποτέλεσμα την αλλοίωση του αποτελέσματος που σαν εκπαιδευτικοί επιθυμούμε να επιτύχουμε. Οι εκπαιδευτικοί πολλές φορές φτάνουν στο σημείο να προσαρμόζουν το μάθημά τους και να διαφοροποιούν την προσέγγισή τους αποκλειστικά και μόνο με βάση τον μαθησιακό τύπο του μαθητή στον οποίο απευθύνονται. Έτσι για παράδειγμα, ένας μαθητής οπτικού μαθησιακού τύπου θα λαμβάνει αποκλειστικά πληροφορίες εμπλουτισμένες με έντονα τα εικονικά στοιχεία ενώ αντίθετα οι ακουστικής, απτικής και κιναισθητικής φύσεως πληροφορίες είναι περιορισμένες έως ανύπαρκτες. Στην πραγματικότητα όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο διακριτά και απόλυτα. Η ύπαρξη ενός μαθησιακού τύπου δεν αποκλείει σε καμία περίπτωση τον άλλο όπως επίσης, ένας μαθητής δεν οφείλεται μόνο από ένα κανάλι επικοινωνίας, αλλά αντίθετα από τον συνδυασμό δύο ή περισσότερων.

Σε μια σχολική τάξη μικτού τύπου όπου θα συναντήσει κανείς μαθητές τυπικής εκπαίδευσης αλλά και ειδικής αγωγής, σκοπός του εκπαιδευτικού είναι να κινηθεί ολιστικά-ενταξιακά συμπεριλαμβάνοντας όλους τους μαθητές. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, η πολυαισθητηριακή διδακτική προσέγγιση θα αποτελέσει κυρίαρχο άξονα της διδακτικής διαδικασίας. Ο μαθητής θα πρέπει να εκτίθεται σε ένα πλούσιο σε ερεθίσματα μαθησιακό περιβάλλον το οποίο θα κινητοποιεί όλα –ή σχεδόν όλα- τα κανάλια εισόδου πληροφορίας. Ένας μαθητής που όχι μόνο διαβάζει και ακούει αλλά επίσης γεύεται, κινείται και αγγίζει, μετατρέπει την πληροφορία σε βίωμα και την εσωτερικεύει μετατρέποντας το βίωμα σε γνώση. Ο εκπαιδευτικός θα μπορούσε αντί να περιγράψει την λέξη «κανέλα» προσδοκώντας την αγγλική λέξη για να επαληθεύσει την κατάκτηση της γνώσης, να δώσει στον μαθητή να μυρίσει την κανέλα ή να γευτεί ένα προϊόν του οποίου κύριο συστατικό είναι η κανέλα (cinnamon biscuits), παρακινώντας τον μαθητή με αυτό τον τρόπο να ανακαλέσει και να προφέρει την λέξη-στόχο.

Σύμφωνα με πειραματικές μελέτες που έχουν γίνει (Medina 2014b) οι μαθητές που έχουν εκτεθεί σε μάθημα πολυαισθητηριακής φύσεως μέσα στο οποίο όλες οι αισθήσεις δέχονται ερεθίσματα και συμμετέχουν στην διαδικασία της μάθησης, έχουν αισθητά καλύτερα ποσοστά ανάκλησης ενώ εμφανίζονται πολύ πιο δημιουργικοί από τους αντίστοιχους μαθητές που διδάσκονται με τον βασικό τρόπο ακουστικής και οπτικής φύσεως.

Τέλος, βασικό πρόβλημα στην εφαρμογή της πολυαισθητηριακής διδασκαλίας είναι τα βιβλία που χρησιμοποιούνται, καθώς εστιάζουν σχεδόν αποκλειστικά στην ακοή και στην όραση, περιορίζοντας σχεδόν εντελώς τα υπόλοιπα κανάλια επικοινωνίας. Ο εκπαιδευτικός λοιπόν καλείται να φτάσει εκεί που τα βιβλία αδυνατούν. Και αφού αυτά δεν είναι ικανά να παρέχουν πολυαισθητηριακά ερεθίσματα, ο καθηγητής θα πρέπει να λειτουργήσει παρεμβατικά και να προσαρμόσει την διδασκαλία έτσι ώστε όλοι οι μαθητές να λαμβάνουν πληροφορίες που είναι κατανοητές από όλους.

Ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα της προαναφερθείσας παρέμβασης είναι η διδακτική προσέγγιση των άρθρων a/an όπως αυτή φαίνεται στις παρακάτω εικόνες:

Αν για παράδειγμα ο εκπαιδευτικός προχωρήσει σε μία εικονική αναπαράσταση της νέας γνώσης, που στην προκειμένη περίπτωση είναι η διδασκαλία του αόριστου άρθρου, συμβολίζοντας εικονικά τα φωνήεντα και τα σύμφωνα, τότε θα μπορούσε στη συνέχεια να εισάγει απτικά υλικά όπως για παράδειγμα βότσαλα ή και κομμάτια ξύλου ή άλλου υλικού το οποίο θα αντικαθιστούσε τα σκούρα (μπλε) και λευκά κυκλάκια, μεταφέροντας την πληροφορία από τον πίνακα ή το χαρτί μπροστά στον μαθητή.

References

• de Jong, T., et al. Explorations in Learning and the Brain. New York: Springer.

• Gardner, H. (2011) Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences 3/ed. New York: Basic Books

• Medina, J. (2014b). Downloaded May 20, 2014 from http://brainrules.net/vision.(slide 3) Based on Najjar, LJ (1998), “Principles of educational multimedia user interface design” Human Factors 40(2): 311 – 323

• Rosenberg, M. (2013) “All Aboard!” English Teaching Professional. 4-7.

• Sparks, R.L. and Miller,K.S. (2000) “Teaching a Foreign Language Using Multisensory Structured Language Techniques to At-Risk Learners: A Review.” Dyslexia Vol.6, pp.124-132 [on line]

• Tokuhama-Espinosa, T. (2014) Making Classrooms Better: 50 Practical Applications of Mind, Brain, and Education Science. New York: Norton.

• Wesson, K. (2002) “Memory and the Brain How Teaching Leads to Learning” http://www.nais.org/publications as accessed on 22/03/2017

• dyslexia.gr (Greek association of dyslexia) as accessed on 22/03/ 2017]